The Last Emperor

Toen de communisten in Laos de touwtjes in handen kregen, werd de koninklijke familie in het geheim afgevoerd naar het noorden en opgesloten in een grot. Over een periode van maanden stierven ze daar als verwaarloosde goudvissen een voor een de hongerdood.
Wat dat betreft is de laatste Vietnamese Keizer, Bao Dai, er goed vanaf gekomen. Voor hem geen Romanov-scenario; in 1945 droeg hij netjes de macht over aan de Viet Minh en vertrok zo snel als hij kon naar Frankrijk.

Voor de keizerlijke stad Hue, 200 jaar lang de hoofdstad van Vietnam, brak een moeilijke tijd aan. Dertig jaar oorlog verwoestte veel van de eeuwenoude pracht en praal in en rond de stad en na de communistische overwinning raakte de boel nog verder in verval. De paleizen en tempels van Hue werden gezien als tekens van het ouderwetse, feodale Vietnam en werden het restaureren niet waard geacht. Pas in de jaren negentig zag de regering in hoeveel toeristendollars er uit de stad te slepen waren. De stad werd prompt uitgeroepen tot “nationale schat” en opengesteld voor publiek.

De afgelopen vier dagen heb ik me van tempel naar tombe en van paleis naar pagode gesleept. Hoewel er veel verdwenen is, geeft de nog altijd intacte stadsmuur van de oude citadel een beeld van de schaal van het keizerlijke complex. Elke zwager en achternicht van de keizer had een eigen paleis en dan waren er nog de mandarijnen (vergelijkbaar met ministers) en ruim honderd keizerlijke concubines, die toch ook niet zomaar tussen het plebs konden wonen.
In het middelpunt van de citadel was er de Verboden Stad (niet te verwarren met die in Beijing). In dit privecomplex, nu een met onkruid bedekte vlakte, werden alleen eunuchen toegelaten. Zo wist men zeker dat de keizerlijke harem niet bezoedeld zou worden (...door iemand anders dan de keizer).

Het verschil tussen een koning en een keizer heb ik nooit begrepen maar het zal iets te maken hebben met de hysterie waar een heerser zich mee omgeeft. En wat dat betreft deed de Nguyen-dynastie voor niemand onder. Net als in China had het Vietnamese hof een dichterlijke neiging tot overdrijven. Een troebel vijvertje bij het paleis noemden ze zonder een spoortje ironie de "Bron van Hemselse Helderheid" en gisteren hoorde ik een gids een klein pleintje aanduiden als "The Courtyard of the Sage Sanctuary" (wat zo bloemrijk is dat ik het niet eens kan vertalen).

Vandaag bezocht ik de tombe van keizer Tu Duc, die regeerde tot 1883. Een enorm complex van grootse gebouwen 5 kilometer ten zuiden van Hue. De decadentie die er van de muren spat is verbijsterend. Vooral als je bedenkt dat Tu Duc er niet eens echt ligt. Omdat hij bang was voor grafrovers liet hij zich op een nog altijd onbekende plaats begraven door een werkploeg van tweehonderd man, die daarna (bij wijze van geheimhouding) stuk voor stuk onthoofd werden.

Het keizerrijk Vietnam mocht zichzelf graag op de borst kloppen maar het is bekend dat de laatste negen keizers niet veel meer waren dan speelballen in de handen van de Franse overheersers. De troonsbestijging van Bao Dai maakte dat pijnlijk duidelijk. Toen hij tot keizer werd gebombardeerd was hij twaalf jaar oud en woonde hij in Frankrijk. Voor Vietnamezen werd hij het symbool van een volledig uitgehold keizerrijk.
Hij is er echt goed vanaf gekomen.